De politie-eenheid die het rapport schreef over het aanbieden van rijlessen tegen betaling in natura legde, wellicht niet eens met opzet, de vinger op de zere plek in de rijschoolbranche. Wie ziet toe op dergelijke cowboys die met een klein groepje de hele rijschoolwereld in een kwaad daglicht stellen? Het gaat niet om actie van de overheid tegen seksbeluste instructeurs. Het gaat om actie om toezicht te gaan houden op rijscholen in het algemeen. Het rapport biedt brancheverenigingen een concrete stok om mee te slaan.
NALYSE – De media-aandacht was niet van de lucht. Vrijwel alle landelijke en regionale media in Nederland doken bovenop het nieuws van VerkeersPro over het politie-rapport dat onze redactie in handen had gekregen. Dat er bepaalde rijinstructeurs waren die rijlessen aanboden en hiervoor betaling aanvaardden met seks was al een aantal jaren bekend. De politie concludeert nu echter uit het onderzoek dat het gaat om een structureel probleem, en dat was niet bekend. En als de politie dit vervolgens kenmerkt als een dermate maatschappelijk onwenselijk fenomeen dat zowel het ministerie van Infrastructuur en Milieu als het ministerie van Veiligheid en Justitie wordt gevraagd om hier actie tegen te ondernemen, dan mogen hier de ogen zeker niet voor worden gesloten.
Het knelpunt
Samengevat laat de politie in het rapport doorschemeren nogal verbaasd te zijn over de controle op de certificering van rijinstructeurs. Zo is te lezen: “Los van het uitvoeren, behalen en behouden van de WRM-bijscholingsverplichting één keer in de vijf jaar, is er weinig tot geen controle en toezicht op de rijschoolhouders. Hier lijkt dan ook het knelpunt te zitten met betrekking tot dit fenomeen.”
Die informatie is in de branche bekend. Het CBR is verantwoordelijk voor het vaststellen van de rijvaardigheid en rijgeschiktheid en kan alleen optreden bij veroordelingen voor strafbare feiten. Het IBKI verzorgt de examinering van de instructeurs en kan optreden bij alcohol- en drugsproblemen. Die notie wordt aangevuld met een herhaling van zetten. “Er zijn nog andere brancheorganisaties. Geen organisatie lijkt echter toezicht te kunnen houden op de rijschoolhouders en rijinstructeurs.”
Toezicht
Opvallend aan die zin is het ontbreken van enige link met het betreffende onderwerp: de rijlessen in natura. En dat is niet vreemd. Er is namelijk geen toezicht op rijschoolhouders en rijinstructeurs in de breedste zin van het woord. Niet zelden wordt de branche beschreven als een wildernis met een overvloed aan malafide rijscholen. Rijlessen die voor seks worden aangeboden zijn misschien maar een topje van de ijsberg, maar wel een topje dat maatschappelijk gezien absoluut onaanvaardbaar is en dat, zo is te citeren uit het rapport: “de rest van hun beroepsgroep in verlegenheid en diskrediet brengt.”
Het is dan ook helemaal niet vreemd dat achtereenvolgens brancheorganisatie Bovag Rijscholen en vervolgens ook de VRB en FAM hun afschuw uitspraken over dit fenomeen. Bovag-voorzitter Frank Hoornenborg verwees naar de VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) die Bovag-leden verplicht moeten overleggen, en stelde voor om hier wellicht alle rijinstructeurs bij het WRM-examen om te vragen. Natuurlijk worden met die maatregel niet direct deze praktijken onder de voet gelopen. Het is echter wel een extra drempel voor diegenen die slechte bedoelingen hebben en daarnaast een goed signaal naar de buitenwereld. Een signaal dat alleen maar kan helpen zodat ouders weten dat er ook voldoende hele goede rijscholen zijn waar hun kind van amper 17 jaar veilig naar toe kan worden gebracht.
Kwaliteit
Maar nee, dat gaat inderdaad niet voorkomen dat rijlessen tegen betaling in natura worden aangeboden. Het gaat echter wel helpen te voorkomen dat instructeurs, zoals de politie het in het rapport noemt, ‘misbruik maken van het reguliere proces’. Ofwel, misbruik maken van het feit dat zij op de verplichte bijscholing na zich nergens hoeven te verantwoorden en vrijwel altijd hun bevoegdheid kunnen behouden. En daarmee de reputatie van andere gecertificeerde rijinstructeurs naar de knoppen helpen, die wél altijd op een goede en vertrouwde manier hun werk uitoefenen.
In de branche gaat het niet voor niets vaak over kwaliteit. ‘Er zijn een hoop goede, maar ook zeker een hoop slechte rijscholen’ is een vaak gehoorde kreet. Een ethisch verantwoorde werkwijze – je rijles gewoon met euro’s betalen – is onderdeel van die kwaliteit en moet worden bewaakt. Zolang het toezicht er echter niet komt en slechtgezinden de branche blijven besmetten, gaat het wellicht van kwaad tot erger. Maar het huidige rapport biedt juist een concrete stok om mee te slaan en een eis voor toezicht opnieuw op tafel te leggen. En die stok moet opgepakt worden.
De politie doet een aanbeveling om de branche de mogelijkheid te bieden om toezicht te houden en hen hier ook verantwoordelijk voor te maken. Een andere optie is een constructie met toezicht van een instantie, zoals taxichauffeurs worden gecontroleerd door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Taxichauffeurs ondergaan regelmatig controles van deze inspectiedienst en hun chauffeursdiploma wordt ingetrokken wanneer zij over de schreef gaan. Een dergelijke instantie die kwaliteit op allerlei facetten controleert, zou niet misstaan in de rijschoolbranche.
