In de eerste week van oktober 2024 meldden zich 1.291 fietsslachtoffers bij Nederlandse spoedeisende hulpen (SEH), waarvan 96 fatbike-gebruikers. Deze trend in ongevallen vormt een belangrijke aandachtspunt voor rijinstructeurs die jongeren en beginnende bestuurders opleiden. Fatbikes – fietsen met brede banden en vaak elektrische trapondersteuning – worden steeds populairder onder jongeren, maar het stijgende aantal fatbike-ongevallen vraagt om gerichte veiligheidseducatie. Dit artikel bespreekt wat u als rijinstructeur kunt doen om uw leerlingen te informeren en voor te bereiden op een veilig gebruik van fatbikes en andere tweewielers.
Fatbike-ongevallen en ziekenhuisopnames
De gegevens tonen aan dat fatbikes vaker tot ernstiger letsel leiden dan andere soorten fietsen. In slechts één week belandden 96 fatbike-gebruikers op de SEH, en bij 22% van de gevallen was een ziekenhuisopname noodzakelijk. Ter vergelijking: voor e-bikes is dit 16%, en voor andere fietsen 13%. Veel van de letsels bij fatbike-ongevallen zijn ernstig, met hoofdletsel (17%) en fracturen (41%) als opvallende letsels .
Helmgebruik blijft achterwege
Een van de opvallendste cijfers is het lage percentage fatbike-gebruikers dat een helm draagt. Slechts 3% van de fatbikers op de SEH droeg een helm, wat het risico op ernstig letsel aanzienlijk verhoogt. Voor e-bike gebruikers was dit percentage iets hoger (6%), maar ook hier ligt ruimte voor verbetering. Veiligheidsadviezen over helmgebruik en beschermende kleding zijn daarom essentieel voor rijinstructeurs die zich richten op tweewielers .
Jongeren zijn kwetsbaar
Het gebruik van fatbikes is vooral populair onder jongeren tussen de 12 en 15 jaar. Bijna de helft van de fatbike-ongevallen betrof deze leeftijdsgroep. Deze jonge gebruikers hebben vaak weinig ervaring in het verkeer, en het gebrek aan rijervaring vergroot de kans op risicovol gedrag. Daarnaast zijn zij zich vaak niet bewust van de specifieke eigenschappen van fatbikes, zoals het zwaardere gewicht en de hogere snelheden. Dit vraagt om gerichte educatie en begeleiding, vooral voor ouders en scholen die deze doelgroep willen ondersteunen bij veilig fietsgebruik .
Regionale concentratie in de randstad
Uit de cijfers blijkt dat de meeste fatbike-ongevallen plaatsvinden in de Randstad, met name in Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. Alleen al in Noord-Holland meldden zich 42 fatbike-slachtoffers in één week. Dit hoge aantal kan deels worden verklaard door de hoge bevolkingsdichtheid en het drukke stadsverkeer, wat meer risico’s met zich meebrengt. Voor rijinstructeurs in stedelijke gebieden is het nuttig om extra aandacht te besteden aan verkeersgedrag en het risico van fatbikes in drukke omgevingen .
Veiligheid als prioriteit
Als rijinstructeur kunt u een sleutelrol spelen in het verhogen van verkeersveiligheid onder jongeren. Onderstaande adviezen kunnen u helpen om uw leerlingen op een veilige manier vertrouwd te maken met fatbikes en elektrische fietsen:
1. Promoot helmgebruik
Leerlingen bewust maken van de voordelen van helmgebruik is cruciaal, zeker voor fatbike-gebruikers. Helmen kunnen een groot verschil maken bij ongevallen met ernstig letsel, zoals hoofdtrauma’s.
2. Geef verkeerseducatie op maat
Jongeren missen vaak verkeerservaring en schatten risico’s niet altijd juist in. Besteed extra aandacht aan verkeersregels, voorrangsregels en verantwoord rijgedrag, specifiek gericht op het gebruik van fatbikes en e-bikes.
3. Adviseer over snelheid en controle
Fatbikes kunnen hoge snelheden bereiken, en jongere gebruikers zijn zich vaak niet bewust van het verschil in gewicht en balans ten opzichte van een reguliere fiets. Het leren beheersen van snelheid, vooral in drukke of stedelijke gebieden, is belangrijk.
4. Denk aan ouders en scholen als partners
Voor jongeren kan een samenwerking met ouders en scholen de bewustwording van verkeersveiligheid versterken. Door gezamenlijke verkeerseducatie, bijvoorbeeld via ouderbijeenkomsten of workshops op school, kunnen rijinstructeurs bijdragen aan een bredere bewustwording rond de risico’s van fatbike-gebruik.
5. Informeer over lokale regels en advies
De regelgeving voor elektrische fietsen en fatbikes kan per gemeente verschillen. In sommige stedelijke gebieden kunnen fatbikes mogelijk verboden worden op fietspaden of onderworpen zijn aan specifieke snelheidsregels. Het informeren van leerlingen over deze regelgeving voorkomt problemen en bevordert veiligheid.
De toekomst van verkeersveiligheid
De stijging van fatbike-ongevallen onder jongeren benadrukt de noodzaak om hen voor te bereiden op verantwoord rijgedrag. U, als rijinstructeur, kunt een verschil maken door met specifieke aandacht en preventieve adviezen bij te dragen aan een veiliger verkeer voor alle weggebruikers. Samen kunnen we werken aan een veiligere infrastructuur en ervoor zorgen dat jongeren niet alleen plezier, maar ook veiligheid vooropstellen bij het gebruik van hun fiets.
Bron: VeiligheidNL, “Infographic meetweek fietsongevallen”, 2024 .
