Minister Harbers reageert op zorgen binnen de rijinstructeursbranche
De rijinstructeursbranche in Nederland staat momenteel onder druk door verschillende uitdagingen. Onlangs werden er zorgen geuit over een mogelijke uitstroom van rijinstructeurs als gevolg van nieuwe maatregelen. Voormalig Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat betoogde echter dat vergrijzing een veel grotere rol speelt in de daling van het aantal rijinstructeurs dan de aangekondigde beleidsmaatregelen.
Reactie op vragen van NSC en DENK
Op de schriftelijke vragen die de Kamerleden van de Vaste Kamer Commissie I&W tot 20 juni 12.00 uur konden insturen reageerde minister Harbers nog vlak van zijn aftreden. Het merendeel van deze vragen over rapport Roemer werden door leden van SGP en DENK gesteld. Zij hadden aandacht gevraagd voor de onrust binnen de sector over de mogelijke gevolgen van de nieuwe maatregelen op de rijlesbevoegdheid. Uit een onderzoek op kleine schaal van één branchevereniging (LBKR) bleek dat bijna twee derde van de instructeurs overweegt te stoppen. De fractie van DENK uitte bezorgdheid over de potentiële economische impact en het risico op een tekort aan rijinstructeurs, wat zou kunnen leiden tot hogere kosten voor rijlessen en langere wachttijden voor examenkandidaten.
Vergrijzing als hoofdoorzaak
Volgens minister Harbers werden de zorgen niet gedeeld door andere brancheorganisaties. “Het is belangrijk hierbij op te merken dat deze signalen afkomstig zijn van één brancheorganisatie. Andere brancheorganisaties uiten deze zorg niet,” aldus de minister. Hij benadrukte dat vergrijzing in de sector een cruciale rol speelt. Uit het bevoegdheidsregister van het Instituut voor Beroepsvaardigheden en Kwalificaties in de Mobiliteitsbranche (IBKI) blijkt dat de afname van het aantal rijinstructeurs eerder te maken heeft met vergrijzing dan met de nieuwe maatregelen.
Meer dan 51% van de rijinstructeurs is 50 jaar of ouder, en meer dan 400 instructeurs zijn boven de 70. Voor de categorieën C (vrachtwagens) en D (bussen) zijn deze percentages zelfs nog hoger: respectievelijk 73% en 87%. Deze vergrijzing betekent dat een aanzienlijke groep instructeurs waarschijnlijk de komende jaren met pensioen zal gaan, dat bijdraagt aan de daling in het aantal actieve rijinstructeurs.
Toename van gekwalificeerde rijinstructeurs
Ondanks deze vergrijzing zet de toename van gekwalificeerde rijinstructeurs door, volgens een persbericht van IBKI. Op 31 december 2020 waren er 14.584 instructeurs gekwalificeerd om kandidaten op te leiden voor diverse rijbewijscategorieën. Dit aantal steeg naar 14.651 op 31 december 2021 en vervolgens naar 15.067 een jaar later. De toename in 2022 kwam voornamelijk door de categorie B (personenauto’s). In de eerste helft van 2023 is het aantal gekwalificeerde instructeurs verder gestegen naar 15.120.
De aantallen variëren per rijbewijscategorie. Het aantal gekwalificeerde instructeurs voor categorie A (motoren) steeg afgelopen jaar netto met 19 naar een totaal van 3199, na een daling van 166 in de periode 2018-2021. Voor categorie B was er in 2022 een netto stijging van 366 instructeurs, ondanks dat er tegelijkertijd 701 instructeurs hun bevoegdheid verloren. Het aantal gekwalificeerde instructeurs voor categorie C is sinds 2020 stabiel en bedroeg 2336 op 1 juli van dit jaar. Voor categorie D is de situatie anders, hier is al jaren een daling zichtbaar. Eind 2022 waren er 42 minder gekwalificeerde instructeurs dan aan het begin van het jaar. Op 1 juli van dit jaar mogen in totaal 1139 instructeurs kandidaten opleiden voor het besturen van bussen. Onbekend is of de groep instructeurs die momenteel een bevoegdheid hebben, ook actief lesgeeft, dan wel fulltime rijles geeft, of werkzaam zijn als instructeur.
Historische context
Laten we een blik werpen op eerdere ingrijpende veranderingen in de sector:
- Applicatietoets (1997): Deze toets werd ingevoerd om de vakbekwaamheid van rijinstructeurs te verbeteren. Hoewel dit een hogere instapdrempel creëerde, leidde het niet tot een massale uitstroom van rijinstructeurs.
- WRM Bijscholing en praktijkbegeleiding (2009): Deze maatregelen waren bedoeld om de continue verbetering van de vaardigheden van rijinstructeurs te waarborgen. Ondanks enige weerstand, bleef het merendeel van de rijinstructeurs in de sector werkzaam.
Uit deze voorbeelden blijkt dat eerdere veranderingen in de regelgeving niet hebben geleid tot een massale uitstroom van rijinstructeurs.
Interne discussie binnen de sector
De reacties binnen de sector zijn verdeeld. Sommige rijinstructeurs wijzen erop dat een groot percentage van hun collega’s overweegt te stoppen vanwege de nieuwe eisen. Anderen zien veranderingen als een onvermijdelijk aspect van hun beroep en benadrukken dat aanpassing noodzakelijk is.
Toekomstperspectief
Hoewel de zorgen over de nieuwe maatregelen deels begrijpelijk zijn, is het belangrijk te erkennen dat vergrijzing de grootste uitdaging vormt. Echter vergeten wordt dat de daling van het aantal leerlingen door lagere geboortecijfers al ingezet is.
De voorgestelde maatregelen zijn bedoeld om de kwaliteit van het beroep te verbeteren en zouden op de lange termijn juist kunnen bijdragen aan een grotere aantrekkingskracht van het beroep. Het is cruciaal voor de sector om samen te werken en oplossingen te vinden om ervoor te zorgen dat het beroep van rijinstructeur aantrekkelijk blijft voor nieuwe generaties.
De rijinstructeursbranche moet zich richten op samenwerking en innovatie om deze uitdagingen aan te pakken. Alleen door gezamenlijke inspanningen kan de toekomst van de rijschoolbranche gewaarborgd blijven.
