“De CBR-strategie om wachttijden te verlagen leidde in Q1 2025 tot het schrappen van de TTT en het herschikken van examinatoren. Rijscholen zien nu kortere wachttijden, maar ervaren ook flinke frustratie over het proces.”

In januari 2025 besloot het CBR (met steun van de minister) om tijdelijk te stoppen met de tussentijdse toets (TTT) voor de B-rijexamens. Vanaf 1 april 2025 wordt de TTT voor maximaal een jaar niet aangeboden. Deze maatregel, die netto 75.000 extra praktijkexamens mogelijk moet maken en de reserveringstermijnen flink doet dalen, was “niet gemakkelijk”, zo schrijft het parlementaire rapport. In januari lag de gemiddelde wachttijd rond 7–8 weken, op sommige locaties oplopend tot 20 weken. Door de TTT tijdelijk uit de planning te halen, komt er direct capaciteit vrij. Het CBR rapporteert dat vrijwel op alle locaties de reserveringstermijnen nu al teruglopen.

TTT niet terug op 1 juli, herstart pas na zomer

In de Tweede Kamer was afgesproken dat, zodra op bepaalde locaties de examendruk voldoende daalt, de TTT uiterlijk 1 juli weer zou starten (motie Veltman/van Dijk). Uit documenten blijkt echter dat het CBR vooralsnog geen concrete plannen heeft om de TTT op 1 juli of zelfs 1 oktober landelijk te hervatten. Het huidige stappenplan is vooral gericht op het verplaatsen van examinatoren en het monitoren van wachttijden. Pas na een evaluatie in de zomer van 2025 wordt bekeken op welke locaties de TTT eventueel weer terug kan komen. De kans lijkt dus klein dat de TTT per 1 juli wordt heringevoerd, ook niet in regio’s waar de reserveringstermijn binnen de norm van 7 weken zit.

Voor rijscholen betekent dit onzekerheid in de planning. Veel instructeurs hadden gehoopt dat de TTT weer snel zou terugkeren op plekken met lage druk. Omdat het CBR dit niet garandeert, weten scholen niet of en wanneer ze hun lesplannen kunnen aanpassen. Bovendien valt de eventuele herstart van de TTT niet samen met de start van het nieuwe lesjaar, wat extra chaos kan geven. Als er vóór 1 juli geen duidelijke beslissing komt, is een invoering per 1 oktober praktisch lastig uitvoerbaar – rijscholen hebben hun cursistenplanning vaak al tot jaarwisseling rond, en tussentijdse wijzigingen zijn problematisch.

Examinatoren verplaatst: eerlijke rijscholen de dupe

Een belangrijk onderdeel van het CBR-plan is het regionaal verschuiven van examinatoren. Examinatoren uit regio’s met weer kortere wachttijden (vaak buiten de Randstad) worden tijdelijk ingezet in regio’s met lange wachtlijsten. Op zich is het begrijpelijk om capaciteit daar in te zetten waar de druk het hoogst is, maar in de praktijk levert dit onvrede op. Rijscholen in ‘stabiele’ regio’s zien examenmogelijkheden verdampen zodra examinatoren worden weggeleid. Tegelijkertijd zijn op de drukke locaties vooral extra overuren beschikbaar, die vaak door minder scrupuleuze tussenpersonen (soms “praktijk-fixers” genoemd) naar buitenplaatsen worden geharkt. Hierdoor ervaren veel eerlijk spelende rijscholen dat zij juist gestraft worden: zij zagen netjes hun leerlingen inschrijven op examenplekken, maar zien deze plekken nu verdwijnen terwijl anderen buiten de normale kanalen makkelijk overwerk afspraken maken.

Uit de kwartaalrapportage blijkt dat het CBR in april 2025 een plan heeft uitgerold om eerst de examinatoren te verplaatsen voordat weer naar TTT-herstart wordt gekeken. In die aanpak is expliciet opgenomen dat “op dit moment nog geen aanleiding is om op bepaalde locaties de [TTT] weer aan te bieden”. Mede door deze verplaatsingen ontstaat bij rijscholen veel onvoorspelbaarheid: welke examenplek wel of niet beschikbaar is hangt nu af van het roosteroverleg tussen CBR-vestigingen, en niet langer puur van de normale reserveringstermijn.

Tegelijk is de situatie voor de examinatoren zelf zwaar. Het CBR werft weliswaar nieuwe collega’s – inmiddels 203 nieuwe examinatoren in opleiding – maar kampt ook met een forse uitstroom (pensioen, deeltijdpensioen, overstap naar andere banen). De combinatie van hoge werkdruk, omgevingswisselingen en het wegvallen van de vertrouwde TTT heeft geleid tot signalen van demotivatie binnen de examenorganisatie. Dit bestraft uiteindelijk weer de rijscholen: geen rust voor de planning en onduidelijkheid over beschikbaarheid van examinatoruren.

Nadelen huidig beleid voor rijscholen

Het nieuwe CBR-beleid schept volgens veel rijschoolhouders en instructeurs de volgende knelpunten:

• Oneerlijke beloning: Rijscholen die via extra netwerken of overwerk-lijsten (de zogenoemde praktijkfixers) examenplekken reserveren, profiteren nu wél. Eerlijke scholen die cursisten via de reguliere weg inschrijven, zien (tijdelijk) hun examenmogelijkheden verdwijnen. Slecht gedrag wordt beloond, goed gedrag afgestraft.
• Onvoorspelbaarheid: De beschikbaarheid van examendata is grilliger dan voorheen. Normaal gesproken wist je hoe ver vooruit je examen kon plannen; nu hangt het af van of er net examinatoren verhuisd zijn. Dit maakt de leerlingplanning onzeker.
• Extra kosten: Om de extra examens af te nemen zet het CBR zwaar in op overwerk, inzet van gepensioneerden en extra klassen nieuwe examinatoren. Dat kost geld. In 2025 gaan de examenprijzen al omhoog (gemiddeld +1,5%), en als er structureel meer uren nodig zijn kan dat leiden tot nóg hogere examenkosten in de toekomst.
• Langetermijneffecten: Hoewel de wachttijden nu dalen, rijzen zorgen over de uitval. De TTT zorgde voor vrijstellingen (veel TTT-deelnemers slagen later hoger), en zonder TTT daalt het slagingspercentage. Bovendien is de kwaliteit van de opleiding van belang: in het rapport wordt verwezen naar het Roemer-advies om meer op kwaliteit te sturen. Helaas is van de voornemen om bijvoorbeeld een deel van de TTT-capaciteit voor categorieën BE en AM/AM2 te benutten nog weinig terug te zien in de praktijk.
• Demotivatie: Examinatoren zelf voelen zich nu overbelast en uitgerangeerd. Ze worden veel verplaatst en zien hun vertrouwde werkpatroon verdwijnen. Hierdoor neemt de kans op verloop toe, wat het system voor iedereen onzekerder maakt.
• Communicatie en vertrouwen: De beloftes uit politiek en van het CBR – zoals duidelijke terugkeermomenten voor de TTT en concrete regionale planningen – worden in de praktijk (nog) niet zichtbaar. Dit ondermijnt het vertrouwen van rijscholen in de planvorming. Het schrappen van één examenvorm en het constant wijzigen van de examinatorenroosters wekt bij veel instructeurs de indruk dat er slecht is afgestemd tussen overheid, CBR en branche.

 

Deze punten roepen vragen op over de rechtvaardigheid en houdbaarheid van het huidige beleid. Jongepier hoort veel frustratie bij scholen: “wij doen alles volgens het boekje, maar merken nu dat anderen de slagingspercentages beïnvloeden en de vrije plekken opkopen”. Ook het perspectief van de leerling staat ter discussie – de TTT is immers een goede oefening vooraf, en veel leerlingen die een TTT maakten, konden daardoor onderdelen vrijgespeeld krijgen.

We zien dat dit geen gemakkelijke oplossing is voor het examenprobleem. Natuurlijk zien we dat wachttijden – mede dankzij het schrappen van de TTT en extra inzet van CBR’ers – eindelijk in dalende lijn zitten. Maar we maken ons zorgen over de wissel die dit kost. Onze klanten (rijscholen) willen een eerlijk, stabiel examenproces, en momenteel voelt het onrustig en ongelijk.

Onze visie is dat de korte-termijnmaatregelen (TTT stop, detacheringen, overwerk) alleen helpen als er ook voldoende ruimte is voor verbetering van de lange-termijnplannen. Het Roemer-rapport over rijschoolkwaliteit wordt daarin vaak genoemd. Wij benadrukken dat het ook moet gaan over betere communicatie en samenwerking: rijscholen moeten tijdig weten waar ze aan toe zijn, zodat ze hun cursussen fatsoenlijk kunnen plannen. Bovendien moeten beloftes – zoals het terughalen van TTT op tijdstippen en locaties die voldoen – duidelijke prioriteit krijgen, anders wekken ze alleen maar teleurstelling.

Kortom: Rijscholen willen duurzame oplossingen. De TTT is een waardevolle leermoment, dus een tijdelijke stop mag niet zomaar omslaan in definitieve afschaffing. Het schrappen is een noodgreep, maar die greep moet niet doorslaan in permanente onzekerheid.